Programy do obsługi dyskietek, kart pamięci, pendrive'ów (tworzenie i zapis obrazów)
Informacje wstępne
Ta praca zawiera opis programów do obróbki dyskietek (ang. floppy), kart pamięci i pendrive'ów, głównie tworzenia i zapisu obrazów nośników.
Obraz (lustro) to dokładna kopia nośnika lub partycji, najczęściej zapisana w pojedynczym pliku. Z obrazu można wykonać dowolną liczbę kopii oryginalnego nośnika lub partycji. Zawiera dane na temat struktury i formatu dysku, takie jak: tablicę plików, sektor rozruchowy oraz właściwe wpisy plików i katalogów. Zazwyczaj by odczytać zawartość obrazu należy zapisać (wypalić) go na nośniku, niektóre programy, np. WinImage, umożliwiają jednak odczyt danych znajdujących się w lustrze. Obrazu nie należy mylić z archiwum, które przechowuje tylko wpisy plików i katalogów.
Zazwyczaj obraz dyskietki ma wielkość równą maksymalnemu rozmiarowi nośnika, np. dla dysku 3½" 2HD jest to 1,44 MB. Niektóre programy wspierają tworzenie i nagrywanie obrazów o innych rozmiarach niż standardowa pojemność nośnika, może to skutkować jednak brakiem kompatybilności z innym oprogramowaniem do obróbki luster.
Temat został napisany głównie z myślą o dyskietkach, jednak większość przedstawionych tutaj programów nadaje się także do tworzenia obrazów pendrive'ów (pamięci Flash) i kart pamięci.
Format zapisu poleceń i sposobu ich działania został przedstawiony w artykule MS-DOS i Wiersz poleceń systemu Windows.
Formaty obrazów
Poniżej zostały przedstawione najczęściej stosowane rozszerzenia plików zawierających lustra nośników. Większość obrazów zawiera nieprzetworzone, nieskompresowane dane, które mogą być przetwarzane przez wszystkie programy do obróbki luster dyskietek — otrzymały one oznaczenie [RW]. Pliki te różnią się jedynie rozszerzeniem, które może być dowolnie zmieniane (w obrębie innych [RW]).
- Formaty zapisu zgodne z architekturą PC:
- BIN — [RW] plik binarny, kontekst powinien wskazać, czy jest plik obrazu.
- CFI — Compressed Floppy Image, zdefiniowane i używane przez DOS (komenda FDCOPY) — zobacz biblioteka LibDsk.
- DAT — [RW] plik binarny, kontekst powinien wskazać, czy to plik obrazu dyskietki.
- DCF — plik programu Disk Copy Fast.
- DDI — plik programu DiskDupe.
- DMF — zwykły plik obrazu, ale o rozmiarze 1,68 MB lub 1,72 MB.
- DSK — [RW] zazwyczaj normalny obraz nośnika, niekiedy niekompatybilny z niektórymi programami.
- FDD — [RW] zwykły obraz dyskietki.
- FLP — [RW] zwykły obraz dyskietki.
- FS — [RW] obraz systemu plików (na NetBSD), także fs.gz jeśli skompresowane gzip.
- GZ — plik skompresowany gzip, niekiedy może to być obraz dyskietki (używane przez MEMDISK).
- IMG — [RW] zwykły obraz.
- IMA — [RW] zwykły obraz.
- IMZ — plik obrazu skompresowany Zip-em, używane przez WinImage; także Floppy Image przy pomocy kompresji bzip2.
- VFD — [RW] Virtual Floppy Disk, obraz dyskietki używany przez VmWare oraz Virtual Floppy Drive for Win32.
- XDF — eXtended Density Format by Roger Ivey XDF.
- Pozostałe formaty zapisu, mogą być niezgodne z architekturą PC:
- DMK — TRS-80 obraz dyskietki. Więcej informacji TUTAJ i TUTAJ.
- DQK — CPCEMU DSK obraz skompresowany przez Richard Greenlaw's Squeeze (SQ lub NSWP).
- FDI — obraz dyskietki, format stworzony przez Vincenta „ApH” Joguina. Zobacz także program fdi2raw.zip.
Programy do przetwarzania obrazów dyskietek
DOS
RaWrite
Bardzo dobry i prosty w obsłudze opensourceowy (na licencji GNU GPL 2) program, służący do zapisywania obrazów na dyskietkach, obsługiwany z Wiersza poleceń. RaWrite jest dostępny w trzech wersjach:
- RaWrite 1.2 — obsługiwany tylko z linii poleceń w trybie interaktywnym. (do pobrania: program, kod źródłowy, dokumentacja)
- RaWrite 1.3.3 — obsługiwany tylko w trybie interaktywnym, zostało naprawionych kilka błędów występujących niekiedy w poprzedniej wersji. (do pobrania: program, kod źródłowy, dokumentacja)
- RaWrite 2.0 — obsługiwany w trybie interaktywnym i wsadowym, wg zapewnień autora jest to najszybsza wersja programu. (do pobrania: program, kod źródłowy, dokumentacja)
Jeśli korzystamy z programu w trybie wsadowym możemy korzystać z następujących opcji:
| Nazwa polecenia | Przełączniki | Działanie |
|---|---|---|
| RAWRITE | Sposób użycia: RAWRITE [-f <ścieżka do pliku> -d <litera_napędu> [-n]] RAWRITE [-h] |
|
| -f <plik> | Określa źródłowy plik obrazu. | |
| -d <litera_napędu> | Określa literę napędu dyskietek (FDD) do użycia (musi być A lub B - zapis równoznaczny z A: i B:). | |
| -n | Wyłącza potwierdzanie umieszczenia nośnika w napędzie. | |
| -h | Wyświetla pomoc. | |
Dyskietka wykorzystywana w programie musi być sformatowana. Inaczej program nie zapisze na niej żadnych danych — zawartość niesformatowanego nośnika nie zostanie zmieniona.
FDImage
Kolejny DOS-owy opensourceowy program do zapisywania obrazów dyskietek na nośnikach, stanowi rozwinięcie RaWrite. (do pobrania: program i kod źródłowy; strona domowa programu) Nie wymaga wstępnego formatowania dyskietki. FDImage 1.5 jest obsługiwany przy pomocy przełączników przedstawionych poniżej:
| Nazwa polecenia | Przełączniki | Działanie |
|---|---|---|
| FDIMAGE | Sposób użycia: fdimage [{-d |-q |-s |-v}] -f rozmiar [-r liczba] <plik_obrazu> <litera_napędu_FDD> |
|
| -d | Tryb debugowania. | |
| -f <rozmiar> | Określa wielkość dyskietki, np.: 160K, 180K, 320K, 360K, 720K, 1.2M, 1.44M, 2.88M |
|
| -q | Tryb szybki: nie zostaje sformatowana dyskietka. | |
| -r <liczba> | Określa ilość powtórzeń operacji formatowanie/zapis. | |
| -s | Pojedynczy sektor I/O. | |
| -v | Podaje informacje o postępie (wymusza potwierdzenie umieszczenia dyskietki w napędzie klawiszem Enter). | |
DiskCopy
Opensourceowy DOS-owy programik do wykonywania obrazów i zapisywania ich na dyskietkach. (do pobrania: program, kod źródłowy i dokumentacja) DiskCopy jest obsługiwany przy pomocy przełączników:
| Nazwa polecenia | Przełączniki | Opis działania |
|---|---|---|
| DISKCOPY | Sposób użycia Diskcopy <source> <destination> [/a][/v][/m][/i][/o][/x][/d][/r][/f][/t] |
|
| <source> | źródło (nośnik lub plik obrazu) | |
| <destination> | cel (nośnik lub plik obrazu) | |
| /a | Włącza dźwiękowe ostrzeżenia przed uruchomieniem. | |
| /v | Weryfikacja odczytu i zapisu. | |
| /m | Używaj tylko pamięci do kopiowania (wyłącza użycie dysku twardego). | |
| /i | Pokaż użycie pamięci. | |
| /o | Nadpisz plik obrazu, jeśli istnieje. | |
| /x | Wyłącz automatycznie po zakończeniu. | |
| /d | Wyłącz potwierdzenie umieszczenia nośnika w napędzie. | |
| /r | Tryb odzyskiwania danych z uszkodzonego nośnika. | |
| /f | Wykonaj szybką kopię (kopiuje tylko zapisane sektory). | |
| /t | Wyłącza pytanie o nośnik docelowy, jeśli jest on identyczny ze źródłem. | |
| /1 | Uruchamia w trybie zgodności z MS-DOS. | |
| /? | Wyświetla pomoc. | |
|
Minus przed przełącznikiem wyłącza przełącznik. Możesz ustawić identyczną ścieżkę jako źródło i cel. Zostaniesz wtedy poproszony o zmianę nośnika. |
||
Disk Imager
Program rozpowszechniany na licencji GNU GPL, przeznaczony do tworzenia obrazów i ich zapisu na dyskietkach. Posiada interfejs okienkowy. (do pobrania: program i dokumentacja, kod źródłowy; strona domowa programu)
FDVol
Opensourceowy program, który zapisuje obraz na czystym nośniku. Możliwe jest łączenie kilku luster i zapisanie ich na jednym nośniku. (do pobrania: program, kod źródłowy) Program jest obsługiwany z wiersza poleceń przy pomocy przełączników:
| Nazwa polecenia | Przełączniki | Opis działania |
|---|---|---|
| FDVOL | Sposób użycia: fdvol [slow] <kilobytes> <litera_napędu> <plik1> [<plik2 ...>] |
|
| slow | Uruchamia tzw. tryb wolny przeznaczony dla starszych urządzeń. | |
| <kilobytes> | Określa wielkość nośnika. Dopuszczalne wartości: 360, 720, 1200, 1440. | |
| <litera_napędu> | Określa literę napędu dyskietek. | |
| <plik1>, <plik2>... | Pliki obrazu/obrazów. | |
WImage
Program — darmowy do niekomercyjnego użytku — stanowiący część FDFormat od Simtela (zagęszcza zapis na nośnikach 1,44 MB do 1,68 MB) służący do tworzenia luster i ich zapisu na nośnikach. (do pobrania: program FDFormat) WImage jest obsługiwany z wiersza poleceń przy pomocy następujących komend:
| Nazwa programu | Przełączniki | Opis działania |
|---|---|---|
| WIMAGE | Sposób użycia: WIMAGE <drive>: <file> WIMAGE <file> <drive>: |
|
| <drive> | Określa napęd FDD. | |
| <file> | Określa plik obrazu. | |
| Pierwsza podana ścieżka stanowi źródło, druga ścieżka to cel danych. Tak więc, jeśli pierwszy jest podany napęd dyskietek, to zostanie wykonany obraz dyskietki z tego napędu (analogicznie w odwrotnej sytuacji). | ||
DiskImager
Darmowy program do domowego (i w firmie do 10 pracowników) użytku. Służy do tworzenia i nagrywania obrazów dyskietek 3½" o pojemności 1,44 MB, dostępna jest także możliwość tworzenia samorozpakowywujących się obrazów. (do pobrania: program) Program jest obsługiwany z wiersza poleceń:
| Nazwa polecenia | Przełączniki | Opis działania |
|---|---|---|
| DI | Sposób użycia: DI [/R] [/S] <napęd> <plik> |
|
| <napęd> | Litera napędu dyskietek. | |
| <plik> | Ścieżka dostępu do pliku obrazu. | |
| /R | Określa, że plik obrazu zostaje zapisany na nośniku. W przypadku braku przełącznika jest tworzony obraz dyskietki. | |
| /S | Tworzy samowypakowywujący się obraz (.EXE). | |
Extract
Program freeware, służy do tworzenia obrazów dyskietek z plików na dysku twardym, modyfikowania obrazów, wypakowywania plików z luster. Extract obsługiwany jest z wiersza poleceń. (do pobrania: program; strona domowa programu)
Firm
Kolejny darmowy program do tworzenia/zapisu obrazów dyskietek. (do pobrania: program) Obsługa z wiersza poleceń:
| Nazwa polecenia | Przełączniki | Opis działania |
|---|---|---|
| FIRM | Sposób użycia: FIRM <plik_obrazu> <litera_napędu>: {-r|-w} |
|
| -r | Określa utworzenie obrazu dysku w pliku. | |
| -w | Określa zapis obrazu na dyskietce. | |
Image
Freewarowy programik tworzący obraz dysku w formacie .BIN, z którego można potem stworzyć płytę CD. (do pobrania: program) Obsługa z linii komend:
| Nazwa polecenia | Przełączniki | Opis działania |
|---|---|---|
| IMAGE | Sposób użycia: IMAGE <litera_napędu> <plik_obrazu> |
|
| <litera_napędu> | Określa napęd dyskietek. | |
| <plik_obrazu> | Określa plik obrazu do stworzenia. | |
WrtDsk
Program na licencji careware (odmiana freeware), słuzący do zapisu pliku/plików obrazów na dyskietce. (do pobrania: program) WrtDsk jest obsługiwany z wiersza poleceń:
| Nazwa polecenia | Przełączniki | Opis działania |
|---|---|---|
| WRTDSK | Sposób użycia: WRTDSK [<napęd>:] {<plik> [<plik...>] | @<lista_plików>} [/F:<rozmiar>] [/V:<kod>] [/A:<liczba_prób>] |
|
| <napęd> | Określa literę napędu dyskietek. | |
| <plik> | Pliki obrazu (dozwolone symbole wieloznaczne). | |
| <lista_plików> | Lista plików obrazów. Dokładne wymagania wobec listy plików zostały przedstawione w pliku pomocy dołączonym do programu. | |
| <rozmiar> | Rozmiar dyskietki w kilobitach. | |
| <kod> | Poziom weryfikacji zapisu: 0 = brak, 1 = CRC, 2 = Odczyt + CRC (domyślnie 1). | |
| <liczba_prób> | Liczba prób zapisu przez zgłoszeniem błędu (domyślnie 4). | |
SFX144
Darmowy program do tworzenia samowypakowywujacych się obrazów dyskietek. Nie jest wtedy potrzebny program do wypalenia lustra na nośniku. (do pobrania: program, kod źródłowy i dokumentacja)
RaRead
Programik, na licencji GNU GPL, tworzący obrazy dyskietek, obsługiwany z powłoki tekstowej. Program może być wykorzystywany w trybie interaktywnym i wsadowym. (do pobrania: program, dokumentacja i kod źródłowy)
| Nazwa polecenia | Przełączniki | Opis działania |
|---|---|---|
| RAREAD | Sposób użycia: RAWRITE [-f <ścieżka do pliku> -d <litera_napędu> [-n]] RAWRITE [-h] |
|
| -f <plik> | Określa docelowy plik obrazu. | |
| -d <litera_napędu> | Określa literę napędu dyskietek (FDD) do odczytu (musi być A lub B - zapis równoznaczny z A: i B:). | |
| -n | Wyłącza potwierdzanie umieszczenia nośnika w napędzie. | |
| -h | Wyświetla pomoc. | |
Disk2Img
Prosty programik na licencji freeware obsługiwany w trybie interaktywnym do tworzenia obrazów dyskietek. (do pobrania: program)
Wszystkie programy przeznaczone dla systemów DOS mogą być z powodzeniem wykorzystywane w środowiskach Windows.
Windows
Bootset
Darmowy program, oparty na NTRaWrite, przeznaczony do tworzenia i zapisu obrazów dyskietek. Bootset jest obsługiwany z Wiersza poleceń. (do pobrania: program)
Image Tool
Program na licencji GNU GPL stanowiący graficzne rozwinięcie RaWrite, który jest rozpowszechniany wraz z nim. (do pobrania: program, kod źródłowy)
NTRaWrite
Rozwinięcie RaWrite dostosowane do linii poleceń systemów z rodziny NT. (do pobrania: program i dokumentacja, kod źródłowy; strona domowa programu) Obsługa następuje z Wiersza poleceń w trybie interaktywnym i wsadowym:
| Nazwa polecenia | Przełączniki | Opis działania |
|---|---|---|
| NTRAWRITE | Sposób użycia: NTRawrite {[--noverify] [--reverse] [-n] -f <plik_obrazu> -d <litera_FDD> | [-h]} |
|
| --noverify | Wyłącza weryfikację danych. | |
| --reverse | Tworzy obraz dyskietki. Domyślnie obraz zostaje zapisany na nośniku. | |
| -n | Wyłącza potwierdzenie włożenia dyskietki. | |
| -f <plik_obrazu> | Określa obraz. | |
| -d <litera_FDD> | Określa napęd dyskietek. | |
| -h | Wyświetla pomoc. | |
RaWrite32
Opensourceowy program z okienkowym interfejsem do zapisu obrazów NetBSD (rozszerzenie .FS) na nośnikach. (do pobrania: program, kod źródłowy)
RaWriteNT
Kolejna wersja RaWrite, dostosowana do systemów z rodziny Windows NT. (do pobrania: program, dokumentacja i kod źródłowy) Obsługa programu następuje poprzez przełączniki z Wiersza poleceń:
| Nazwa polecenia | Przełączniki | Opis działania |
|---|---|---|
| RAWRITENT | Sposób użycia: RAWRITENT <plik_obrazu> <litera_napędu> |
|
| <plik_obrazu> | Określa plik obrazu do odczytu. | |
| <litera_napędu> | Określa napęd dyskietek. | |
RawWrite
Okienkowe rozwinięcie programu RaWrite; umożliwia tworzenie i zapisz obrazów nośników. (do pobrania: program, kod źródłowy; strona domowa programu)
DiskWrite
Program na licencji GNU GPL przeznaczony do zapisu luster na nośnikach. DiskWrite jest dostępny w dwóch wersjach: okienkowej i obsługiwanej z wiersza poleceń. (do pobrania: program, kod źródłowy)
DImage
Program darmowy do domowego użytku (oraz w firmach zatrudniających mniej niż 10 pracowników) przeznaczony do tworzenia obrazów nośników i ich zapisu na dyskietkach bądź płytach CD, możliwe jest łączenie kilku luster. Wg informacji autora program nadaje się także do tworzenia kopii małych dysków twardych. (do pobrania: program) Obsługa odbywa się przy pomocy przełączników z Wiersza poleceń:
| Nazwa polecenia | Przełączniki | Opis działania | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| DIMAGE | Sposób użycia: DIMAGE <plik_obrazu> [/D:<litera_napędu>] [/S:<sektor_startowy>] [/C:<liczba_sektorów>] [/W] DIMAGE /? |
||||||||||||||
| <plik_obrazu> | Określa plik obrazu dyskietki. | ||||||||||||||
| /D:<litera_napędu> | Określa literę FDD. Domyślnie jest to A:. | ||||||||||||||
| /S | Określa sektor, od którego rozpoczynane jest kopiowane. Domyślnie jest to 0. | ||||||||||||||
| /C | Określa liczbę sektorów do skopiowania. Domyślnie jest to 2880 (dyskietka 1,44 MB) Poniżej została podana ilość sektorów w poszczególnych typach dyskietek.
|
||||||||||||||
| /W | Określa zapis nośnika z obrazu. W przypadku braku parametru zostaje utworzony obraz dyskietki znajdujący się w określonym napędzie. | ||||||||||||||
| /? | Wyświetla pomoc. | ||||||||||||||
Floppy Image Creator
Freewareowy program do tworzenia i zapisu obrazów dyskietek, posiada okienkowy interfejs. (do pobrania: program)
MFMT
Kod źródłowy fragmentów Microsoft Windows Platform Software Development Kit przeznaczony do obróbki obrazów dyskietek, działa tylko z systemami z rodziny Windows NT. (do pobrania: kod źródłowy)
Diskwriter
Program okienkowy do zapisu obrazów na nośnikach. Wbrew informacji autora współpracuje z każdym systemem Windows od wersji 95. Prawdopodobnie obsługuje tylko dyskietki 1,44 MB. (do pobrania: program; strona domowa programu)
Win32 Disk Imager
Darmowy program na licencji GNU GPL 2 służący do tworzenia i zapisu obrazów dyskietek. (do pobrania: program, kod źródłowy; strona domowa programu)
North Beach Labs DiskDuplicator Classic
Freewarowy program, służący do tworzenia obrazów i zapisu na nośnikach, a także kopiowania dyskietek. (do pobrania: program; strona domowa programu)
Virtual Floppy Image Converter
Darmowy japoński program przeznaczony do konwersji różnych formatów plików z obrazami dyskietek. (do pobrania: program; strona domowa programu)
Disc Clone
Mały program na licencji freeware służący do tworzenia, kopiowania i zapisywania obrazów dyskietek. Umożliwia utworzenie samorozpakowujących się obrazów dyskietek. (do pobrania: program)
Disktest PRO
Disktest PRO jest darmowym programem służącym do analizy, naprawy oraz modyfikacji danych znajdujących się na dyskietkach 3,5 cala. Program umożliwia: badanie stanu powierzchni nośnika, naprawę bad sektorów, sformatowanie dyskietki, oznaczenie bad sektorów oraz odzyskanie danych. (do pobrania: program; strona domowa programu)
Win32 Virtual Floppy Drive
Program (na licencji GNU GPL 2) do emulacji napędów dyskietek, działa w 32- i 64-bitowych systemach z rodziny Windows NT. VFD jest dostępny w dwóch wersjach: okienkowej i konsolowej. (do pobrania: program, kod źródłowy; strona domowa programu)
FakeDisk
Opensourceowy program, obsługiwany przy pomocy przełączników z Wiersza poleceń, do emulacji dyskietek. (do pobrania: program i kod źródłowy)
| Nazwa polecenia | Przełączniki | Opis działania |
|---|---|---|
| FAKEDISK | Sposób użycia: FAKEDISK <litera_wirtualnego_napędu> [{-u|-e|-d|-f}] <plik_obrazu> |
|
| -u | Deinstalacja. | |
| -e | Włącz Fakedisk. | |
| -d | Wyłącz Fakedisk. | |
| -f | Zwolnij XMS i wyłącz Fakedisk. | |
| -o | Zacznij odczytywać obraz od określonego sektora (domyślnie 0). Zapis nnnnn określa liczbę w systemie ósemkowym, nnn - dziesiątkowym, 0xnnn - szesnastkowym. (n - dowolna cyfra, nnn (nnnnn) - dowolna liczba naturalna) | |
UNIX
DD
Program DD jest często dołączany do systemów z rodziny UNIX, Linux czy FreeBSD. (do pobrania: program, instrukcja użytkowania, DD dla Windows)
OS/2
RaWrite
Wersja DOS-owego RaWrite dostosowana do systemów OS/2. (do pobrania: program; strona domowa programu)
RaRead
Wersja DOS-owego RaRead dostosowana do systemów OS/2. (do pobrania: program; strona domowa programu)
Loaddf
Darmowy program do tworzenia i zapisu obrazów. (do pobrania: program)
PM DCopy
Kolejny darmowy program przeznaczony dla systemów OS/2 do obróbki obrazów dyskietek. (do pobrania: program)
Atari
File2dsk
Program dla Atari TOS przeznaczony do zapisywania luster dyskietek na nośnikach. (do pobrania: program i kod źródłowy)
Kilka słów na koniec
Wszystkie przedstawione tutaj programy są darmowe. Jeśli posiadasz informacje o jakichś innych ciekawych i użytecznych aplikacjach, zauważyłeś nieścisłości lub błędy, masz jakieś uwagi — bardzo proszę o kontakt.